ျမန္မာႏိုင္ငံအတြင္းရိွ၀တ္စားဆင္ယင္မႈႏွင့္စကာအသံုးအႏႈန္းမ်ား။
ေရွားအခါက တအာင္း(ပေလာင္)အမ်ိဳးသားမ်ားသည္ရင္ဖုံုးအက်ႌ၊ေဘာင္းဘီပြၾကား၊
ဒူးဆစ္အထိျဖစ္ၿပီး(ေျခပိုင္းမွာပြက်ယ္)ရင္ဖုံးအက်ႌႏွင့္ေဘာင္းဘီပြကို တရုတ္ဖ်င္ၾကမ္း၊နက္ျပာေရာင္၊အနက္
ေရာင္ျဖင့္ခ်ဳပ္၀တ္ေလ့ရွိပါသည္။ ေခါင္းေပါင္းမွာ အမ်ာအားျဖင့္အျဖဳဴေရာက္မ်ားျဖစ္ၿပီး။ေခါင္းေပါင္းအရွည္
မ်ား(၁၂)ေတာင္ကို (၆)ကိုက္(၁၈)ေပ)ခန္႕ရွည္။လက္၀ဲဘက္နားတြင္ နားေဖါက္ကာ ေရႊ၊ေငြ၊ရတာနာျဖင့္
ဆင္ျမန္းေလ့ရွပါသည္။ေျခပတ္၊လက္ပတ္ကို ဖ်င္အနက္ေရာက္၊အနက္ျပာေရာင္တို႕ျဖင့္ ပတ္၍ ၀တ္ဆင္ခဲ့
သည္။
တအာင္း(ပေလာင္)လူမ်ိဳးတုိ႕သည္ ျမန္မာႏုိင္ငံ အေရွ႕ေျမာက္ပိုင္း ၊ရွမ္းျပည့္နယ္အတြင္းေနရာေဒသ
အႏွံ႕အျပားတြင္ ေနထုိင္လ်က္ရွိရာ၊ ေရေျမေတာေတာင္သဘာ၀ရာသီဥတု ႏ်င့္ေလွ်ာ္ညီစြာအရလည္းေကာင္း
၊ပတ္၀န္းက်င္းအျခားေသာလူမ်ိဳးမ်ားႏွင့္သဟဇာတျဖစ္ေရးအတြက္လည္းေကာင္း၊(ေကာင္းႏုိးရာရာ)ေရြးခ်ယ္
ခ်ဳပ္လုပ္၀တ္ဆင္လာၾကသည္။
လြန္ခဲ့ေသာႏွစ္ေပါင္းငါးရာခန္႕က စ၍ တအာင္း(ပေလာင္)အမ်ိဳးသားမ်ားသည္။တုိက္ပံုအက်ႌ၊
ေဘာင္းဘီရွည္၊ရွပ္အျဖဴ၊ေခါင္းေပါင္း၀တ္ဆင္ၿပီး။အင္က်ႌ၊ေဘာင္းဘီ၊(၀တ္ရံု)မွာ ဖ်င္စျဖင့္၄င္း၊ပင္နီစျဖင့္၄င္း
တက္ထရိုက္စသည့္ ေခတ္ေပၚအစမ်ားႏွင့္လည္းေကာင္း၊ခ်ဴဳပ္လုပ္၀တ္ဆင္ပါသည္။၀တ္စံုအေရာင္မွာ
၀တ္ဆင္သူ၏ အသက္အရြယ္ အသားအေရကိုလုိက္၍ နွစ္သာက္ရာအေရာင္စံုျဖင့္ခ်ဳပ္လုပ္၀တ္ဆင္ခဲ့
ပါသည္။
၁၉၉၆ ခုႏွစ္ မတ္လတြင့္ က်င္းပၿပဳလုပ္ေသာ ပဥၥမအၾကိမ္ညီလာခံတြင္ တအာင္း(ပေလာင္)
အမ်ိဳးသားမ်ား၏၀တ္စံုကို သတ္မွတ္ျပဌာန္းပါသည္။ျပဌာန္းသတ္မွတ္ထားေသာ အမ်ိဳးသား၀တ္စံုမွာ တုိက္
ပံုအက်ႌ၊ေဘာင္းဘီရွည္၀တ္စံုကို အနက္ေရာင္ဟုသတ္မွတ္ခဲ့ၾကသည္၊ရွပ္အက်ႌမွာ အျဖဴေရာင္ျဖစ္ၿပီး
(လည္ကတံုး)ျဖစ္သည္။ေခါင္းေပါင္းမွာ ပန္းေရာင္ျဖစ္ပါသည္။ထင္း၀တ္စားဆင္ယင္မႈကို အထြက္အျမတ္ျဖစ္
သည့္ ဘာသာေရးပြဲေတာင္တြင္လည္းေကာင္း၊အမ်ိဳးသားေရးေန႕တြင္ လည္းေကာင္း ၀တ္ဆင္ရန္ျဖစ္သည္။
တအာင္း(ပေလာင္)အမ်ိဳးသမီးမ်ားသည္ ေနထိုင္ေသာေဒသႏွင့္ေလွ်ာ္ညီစြာ ၀တ္ဆင္ၾကသျဖင့္၊အမ်ိဳး
သမီး၀တ္ဆင္မႈသည္ တစ္ေဒသႏ်င့္တစ္ေဒသ အနည္းငယ္ကြဲျပားလွ်က္ရွိသည္။ မည္သို႕႔ပင္ ကြဲျပားေစကာ
မူ ေယဘုယ်အားျဖင့္ အေျခခံ၀တ္စား ဆင္ယင္မႈမွာ တူညီလွ်က္ရွိပါသည္။အမ်ိဳးသမီးတုိ႕၏ ၀တ္စားဆင္
ယင္မႈတါင္ ေခါင္းျခဳံ၊အက်ႌ ထမီ၊လက္ပတ္၊ေျခပတ္မ်ားျဖစ္ပါသည္။ ေရွးတအာင္း(ပေလာင္)လူမ်ိဳး၏ အပ်ိဳ
ဘ၀ႏွင့္ အိမ္ေထာင္သည္ ဘ၀၀တ္စားဆတင္ယင္ မႈတြင္လည္း ကြဲျပားလွ်က္ရွိပါသည္ ။
ဥပမာ - (၁) ဆာမ္လုိင္ မ်ိဳးႏြယ္တုိ႕၏ အပ်ိဳဘ၀ႏွင့္အိမ္ေထာင္သည္ဘ၀တုိ႕၀တ္ဆင္မႈတြင္ ကြဲၿပားလွ်က္ရွိ
သည္။ ေရွးက အိမ္ေထာင္သည္ အမ်ိဳးသမီးမ်ားသည္ ဆံပင္ရွည္ကို ရိပ္ပစ္ရသည္၊ဖ်င္ၾကမ္း၊အနက္ေရာင္
ျဖင့္ခ်ဳပ္လုပ္ေသာ ဦးထုပ္ကိုေခါ္င္းတြင္ ေဆာင္းထားရသည္။
(၂) ေတာင္ေက်ာ္ တအာင္းအမ်ိဳးသမီးတုိ႕သည္ ေရွးကအပ်ိဳဘ၀တြင္ ေဘာင္းဘီအနက္ေရာင္ျဖင့္
၀တ္ဆင္ၾကရသည္၊အိမ္ေထာင္ ဘ၀၏၀တ္စားဆင္ယင္မႈတြင္ ထမီေပၚတြင္(ရဖု္ရ္)ေရွးကေနဖံုးထားရပါ
သည္။
(၃) ၀တ္စားဆင္ယင္မႈတြင္ ကြဲျပားရျခင္းအေၾကာင္းရင္းမ်ားမွာ-
(၁) လမ္းပန္းဆက္သြယ္ေရးခက္ခဲျခင္း၊
(၂) လူေနမႈ အဆင့္အတန္း၊အေတြးအေခၚမ်ားကြဲျပားျခင္း၊
(၃) နီးစပ္ေသာ ပတ္၀န္းက်င္၏ အသံုးအႏႈန္းမ်ားကို အတုယူျခင္း၊
(၄) အျခားလူမ်ိဳးမ်ားႏွင့္ အေရာေနွာေနထုိင္ျခင္း၊
(၅) ရာသီ ဥတု၊အပူအေအးေၾကာင့္ ၀တ္စားဆင္ယင္မႈမ်ားကြျျမားလာျခင္း၊
(၆) စီးပြါးေရး အသက္ေမြး၀မ္းေၾကာင္းမႈကိုလုိက္၍ ကြဲျပားျခင္းတုိ႕ျဖစ္ၾကပါသည္။
၀တ္စားဆင္ယင္မႈတြင္ ကြဲျပားလွ်က္ရွိသည္ကို ေတြ႕ျမင္ရေပမည္။
ယင္းတုိ႕မွာ
(က) တအာင္းဒါၿဂဴ(ဆာမ္လိုင္)
အနီေရာင္ ၀တ္ဆံု၊ေရႊနားေဍာင္းဆင္ျမန္းေသာအမ်ိဳးအႏြယ္ျဖစ္ၾကသည္ ။ ေငြဦးထုပ္၊ေငြခါးစည္း၊ေငြေျခ
ပတ္တုိ႕ကိုလည္း၀တ္ဆင္ျမန္းၾကပါသည္။ တအာင္းဆာမ္လိုင္ကို (ကတူရ္) ဟူ၍ေခၚပါသည္။ၿမီဳ႕မ(ခ)ၿမိဳ႕ေပၚ
(၆)ရပ္ကြက္ ဇယန္းၾကီး၊ငြန္ဆိုင္း၊လြယ္ခမ္း၊ဘုရားၾကိး၊မန္ပန္၊ဘန္ေကာက္၊ဇယ္တုန္ဟုန္း၊ေက်ာက္ျဖဴ၊
ကယားၾကီး စသည္တို႕တြင္ ေနထုိင္လွ်က္ရွိၾကပါသည္၊
(ခ) ဒါၿဂဴတအာင္း(ရူမာည္)
ေငြထည္ပစၥည္းမ်ားျဖင့္ ေခါင္းခါးေျခလက္ တြင္လည္းေကာင္း ၊ၾကိမ္ခါးစည္းျဖင့္လည္းေကာင္း ဆင္ျမန္းၾက
သည္။ ၄င္းေကာငး္တုိ႕သည္ ရွမ္းျပည္နယ္ေျမာက္ပိုင္း ၊ေရႊလီျမစ္၀ွမ္းတေလွ်ာက္ႏွင့္ တရုတ္ျပည္ ယူနန္ျပည္
နယ္တြင္လည္းေကာင္း၊ပ်႕ံႏွံ႔စြာေနထုိင္ ၾကပါသည္။
(ဂ) ဒါၿဂဴတအာင္း(ရူစိင္)
ရူစိင္ တအာင္းတုိ႕၏ ၀တ္စားဆင္ယင္ပံုမွာ ၾကိမ္ခါးစည္း၊ အနီေရာက္ထမီ၊အက်ႌ၊အျဖဴေရာင္ ေခါင္း
ေပါင္းေပါင္းႏွင့္အက်ႌတြင္ ႏွစ္သက္ရာေရာက္စံု အျပာ အစိမ္းေရာက္ျဖင့္ အနားကြက္ထားသည္။ေငြထည္
ပစၥၥၥည္းမ်ားျဖင့္ ေခါင္း၊ခါး၊ေျခလက္တုိ႕တြင္ အျမတ္တႏိုးတန္ဖုိးထား၍ ဆင္ျမန္းၾကသည္။၄င္းတို႕သည္ တန္႕
ယန္း။မုိင္းရယ္။လားရွိး၊ကေလာ၊ေအာင္ပန္း၊ရပ္ေဆာက္၊မုိင္းကိုင္၊လဲခ်ား၊သံလြင္ျမစ္တေလွ်ာက္ ကြမ္းလံု၊
ဟုိပန္၊ကုန္းၾကမ္း၊ေလာက္ကိုင္၊ခ်င္းေရႊေဟာႏွင့္ တရုတ္ျပည္ ယူနန္ျပည္နယ္အထိ ပ်႕ံႏွ႔ံစြာေနထုိင္ၾကသည္။
(ဃ) ဒါရူတအာင္း (ရူခု္ရ္)
အုမ္းမစြမ္၊အုမ္းတက္၊နမ့္ေတြႏွင့္ေက်ာက္မဲ ၿမိဳ႕နယ္တြင္ ပန္ကြမ္အုပ္စု၊ဟူးကြက္အုပ္စု ေတာ့ဆန္-မုိင္းလံု
တစ္၀ိုက္ ၊သီေပါနယ္တစ္၀ိုက္တြင္ ေနထုိင္ၾကသည္၊ ရူခု္ရ္ တုိ႕၏ ၀တ္စားဆင္ယင္မႈမွာ အနီ၊အ၀ါ၊အျပာ၊အ
စိမ္း၊ခရမ္းေရာက္စသည့္ ၀တ္ဆံုမ်ားႏွင့္ ေငြထည္ပစၥည္းမ်ား၊ေငြခါးစည္း၊ၾကိမ္ခါးစည္း၊ေငြေျခပတ္မ်ားဆင္
ျမန္း ၾကပါသည္။ ရုခု္ရ္တအာင္းတုိ႕မ်ိဳးႏြယ္ ၀င္မ်ားျဖစ္ၾကေသာ ရူခူရ္၊ရူေၾဘာင္၊ရူမူိင္၊ရူေကာ၊ရူလ်ံင္၊ရူမ်ံရ္ စ
သည္လည္း နမ့္ဆန္ၿမိဳ႕မယ္ ေစာပနာတုိက္နယ္ႏွင့္ မန္တံုၿမိဳ႕နယ္၊မိုးမိတ္ၿမီဳ႕နယ္၊မုိးကုတ္ၿမိဳ႕နယ္တို႕တြင္
ေနထုိင္ၾကပါသည္။
(င) ဒါၿဂဴတအာင္း(ရူပို;)
အျပာ၊ခရမ္းေရာကင္အက်ႌတြင္ ေငြဒဂၤါးႏွင့္ဘီးလံုးအလွဆင္၍ ေငြဦးထုပ္၊ေငြခါးစည္း၊ ေငြေျခပတ္တုိ႕ကို ၀တ္
ဆင္ၾကသည္။ ၄င္းတုိ႕သည္ ေအာက္ေတာင္ေက်ာ္၊အထက္ေတာင္ေက်ာ္ ၊ေအာက္မန္လြယ္၊ထက္မန္လြယ္
အထက္ပန္ေတာင္း၊မန္လန္း၊မန္ပိန္း၊မန္၀ဲ၊ေခးခင္၊နမ့္လင္း၊လံုေတာက္ စသည့္ရြာေပါငး္(၂၈)ရြာတြင္ေနထုိင္
ၾကပါသည္။
(စ)ဒါၿဂဴတအာင္း(မိူင္စီ)
လည္းေကာင္း၊ေငြထည္ပစၥည္းမ်ားျဖင့္ ေခါင္း ခါး ေျခပတ္တုိ႕တြင္ လည္းေကာင္း၊ ၾကိမ္ခါင္းျဖင့္လည္းေကာင္း
၀တ္ဆင္ျမန္းၾကပါသည္ ၊ ၄င္းတုိ႕သည္ နမ့္ဆန္၊နမၼတူ၊ကြတ္ခိုင္ ၊လားရွီး-မႏၱေလးကားလမ္းတေလွ်ာက္၊သံ
လြင္ျမစ္အေရွ႕ျခမ္းေဒသ၊တရုတ္ႏုိင္ငံ ယူနန္ျပည္နယ္ ေနရာအႏွ႕ံအျပားေဒသတြင္ ေနထုိင္ၾကပါသည္။
(ဆ)ဒါၿဂဴတအာင္း) ရူဂြံင္)
မိုးကုတ္ၿမီဳ႕နယ္ ပိန္ျပစ္ေက်းရြာတုိ႕တြင္ေနထုိင္ၾကပါသည္၊၄င္းတုိ႕သည္ တရုတ္ႏုိင္ငံယူနန္ျပည့္နယ္မွတေျဖး
ေျဖးေျပာင္းေရႊ႕လာၾကေသာ ေနာက္ဆံုးအႏြယ္ျဖစ္သည္၊အျဖဴ၊အနီ၊အစိမ္းတုိ႕ကို အဓိကထား၍ ၀တ္ဆင္ၾက
ၿပိး ေငြခါးစည္း၊ေငြေျခပတ္တို႕ကို ဆင္ျမန္းၾကသည္။
(စ) ဒါၿဂဴတအာင္း( ကြံန္ဟာည္)
ကြံန္ဟာည္ တအာင္းတုိ႕၏ ၀တ္စားဆင္ယင္မႈသည္ကတီပါအက္ထမီအနက္ကို ဘယ္ဘက္
ျခမ္း၌ စစည္း၍လွိဳင္းပံုစံ၀တ္ဆင္ၿပီးပန္းေရာင္ေခါင္းေပါင္းကုိလည္းေကာင္း၊ေငြခါးစည္းႏွင့္ေငြလိပ္နားေဍာင္း
ေငြေျခပတ္မ်ားႏွင့္ ေငြ ဒဂၤါးမ်ားကို ၀တ္ဆင္ၾကသည္၊မန္ေနာက္၊ကြမ္ဟယ္ ၊ဟိုေခ်ာင္း(မန္ေနာက္)၊ရူဟုိ႕၊
နားဟာမ္း၊ပန္ေရကန္၊ကုန္းဆင္၊တခရက္၊ကင္းကေပါင္၊ေသဒမ်ားတြင္ ေနထုိင္ၾကသည္။
(စ်)ဒါၿဂဴတအာင္း(တံင္မ)
အျဖဴေရာက္အမ်ိဳးသမီးေခါင္းေပါင္းမ်ားကို ၀တ္ဆင္ၿပီး၊ေခါင္း၊ခါး၊ေျခတို႕တြင္ ေငြထည္မ်ားဆင္ျမန္းၾကသည္။
တအာင္းေတာင္မ၏ ၀တ္စားဆင္ထင္မႈကို ယိုးဒယားက (ေျမာင္းဆီ)ဟုေခၚသည္။နမ့္ဆန္ၿမိဳ႕မယ္ ေတာင္မ ၊
ေတာင္မဲ၊တပ္မင္းသား၊ဟုိက္တမ္၊ဆိုခစ္(ခ)စခန္းသာ၊ပန္က်ရာမ္၊မန္ကုန္(ခ)ကလုိး၊လပိုင္းစသည့္ လြယ္ဆိုင္
ဘုရားပတ္၀န္းက်င္တြင္ ေနထုိင္ၾကပါသည္။
(ည) ဒါၿဂဴတအာင္း (ပါင္နီမ္)
အက်ႌကို ၀တ္ဆင္၍ေရာင္စံုေခါင္းေပါင္းမ်ား ေပါင္းၾကသည္။ေငြဒဂၤါး၊ေငြထည္မ်ားျဖင့္ အက်ႌႏွင့္ခါးစည္းမ်ား
ေျခပတ္မ်ား ဆင္ျမန္းၾကသည္။ ပန္နီမ္၊ေက်ာက္ေတာ(နီမ္) တူးေတာင္းဟူးေနာင္၊ဟူးေကာ့၊ေက်ာက္ျဖဴေလး
ရူခဲြ(ေခကဲြ)၊ဟင္းၾကိဳင္၊ အာေျပာင္းႏွင့္ ကိုက္တုိင္ရြာမ်ားတြင္ ေနထုိင္လွ်က္ရွ္ိၾကပါသည္။
(ဋ)တအာင္းဒါၿဂဴ (ရူခိုတ္၊ငြံန္ေရာတ္၊ကာင္၀ံန္တုိ႕)
ခံေပၚတြင္ အ၀ါ၊အျပာ၊ခရမ္းေရာင္မ်ား ေရာေႏွာ၍ လည္းေကာင္း၊အျဖဴေရာင္ေခါင္းေပါင္းႏွင့္ ေငြခါးစည္း
ၾကိမ္ခါးစည္း ေငြေျခပတ္တုိ႕ကို ဆင္ျမန္းၾကသည္။ ၄င္းတုိ႕သည္ နမ့္ဆန္ၿမိဳ႕နယ္ အေနာက္ကင္း၊ပန္စလီ၊မန္
ဖ၊ၿမီဳ႕သစ္အုပ္စု၊ ေက်ာက္မဲၿမိဳ႕နယ္ စံုဟင္၊ေကာင္းကလာ၀္တုိ႕တြင္လည္းေကာငး္၊တရုတ္ႏိုင္ငံ ယူနန္ျပည္
နယ္မန္စီၿမီဳ႕နယ္တုိ႕တြင္လည္းေကာင္း ေနထုိင္လွ်က္ရွိၾကပါသည္။
(ဌ) တအာငး္ဒါၿဂဴ ခူန္ေဟာတ္
အမ်ိဳးသမီးမ်ား၏ ရငူည္သည္ ကြံန္ဟာည္နွင့္တူသည္။နားႏွစ္ဖက္တြင္ ပန္ဆင္ရေသာ
ႌေရႊဖက္လိပ္နားေဍာင္းျဖစ္သည္။ ခူန္ေဟာတ္ေျမာက္ရြာအမ်ိဳးသမီးအက်ႌမွာ ကြံန္ဟာည္ အမ်ိဳးသမီး၀တ္ဆင္
ထားေသာ အက်ႌႏွင့္တူညီၿပိး ခူန္ေဟာတ္ေတာင္ရြာ အမ်ိဳးသမီးမွာ ပါင္နီင္အမ်ိဳးသမီး၀တ္ဆင္ထားေသာ
အက်ႌႏွင့္တူညီသည္။
အ၀တ္တြင္ ေငြဒဂၤါး၊ေငြၾကိဳးသည္ျဖင့္ စီခ်ယ္ၿပီး ကြံန္ဟာည္ကဲ့သုိ႕ပင္ ၀တ္ဆင္ေလ့ရွိသည္။ခူန္
ေဟာတ္ေတာင္ရြာရွိ အမ်ိဳးသမီးမ်ားမွာ ခါးတြင္(ဆြဲ႕)ေခၚေငြၾကိဳးမ်ားကို ၀တ္ဆင္ေလ့ရွိသည္။ေျခပတ္မွာမူ
အ၀တ္တစ္ထပ္ပတ္ၾကိဴးျဖင့္ စီးထားေလ့ရွိသည္။ေငြလက္ေကာက္မ်ား၀တ္ၿပီး လက္စြတ္ဘယ္ဘက္လက္
ေခ်ာင္းသံုးေခ်ာင္းတြင္ ၀တ္ဆင္ေလ့ရွိၾကေပသည္။ အရြယ္မေရာက္မီ ကေလးမမ်ားမွာ ေဘာင္းဘီကို၀တ္ၿပီး
အရြယ္အိုအမ်ိဳးသမီးမ်ားမွာ အနက္ေရာက္ကုိသာ ၀တ္ဆင္ေလ့ရွိၾကေပသည္။
